Q & A

1. Thưa Lama, khi nào hiện tiền được coi là hiện lượng bởi vì các tâm này không bị sai loạn?

Không phải, ví dụ như mắt, đối tượng trình hiện đối với mắt mà không được xác định chắc chắn [nhãn căn hiển nhi bất định]. Bạn đang nghe một bản nhạc rất hay hoặc có thể một chiếc Ferrari đi tới, chiếc Ferrari trình hiện đối với nhãn thức của bạn, nhưng nhãn thức không chứng được, nhãn thức đó cũng là ‘hiện tiền’, nó không sai loạn, cho nên nó là ‘hiện tiền’, nhưng nó không phải là ‘hiện lượng’ vì nó không nhận ra đối tượng của nó. Tâm thức thứ năm ‘hiển nhi bất định’, nếu chúng ta lấy ví dụ về nhãn thức mà đối với nhãn thức đó đối tượng trình hiện không được nhận ra [nhãn căn hiển nhi bất định], thì nhãn thức đó trở thành ‘hiện tiền’, nó không phải là ‘hiện lượng’ bởi vì nó không chứng được đối tượng của nó.

2. Thầy có thể nói thêm về ‘giai đoạn Arya’ không?

‘Arya’ trong tiếng Anh như là extraordinary [phi phàm]. ‘Giai đoạn Arya’ giống như một chúng sinh khi bạn chứng được một giai đoạn nào đó qua lực của thiền định, bạn đạt đến ‘giai đoạn Arya’ có nghĩa là bạn đạt đến giai đoạn thánh nhân, đó là lúc bạn chứng ngộ tính không một cách trực tiếp. Bây giờ bạn có thể sẽ hiểu: một người chứng được tính không, không có nghĩa là bạn trở thành ‘chúng sinh arya’ [thánh nhân], một chúng sinh phi phàm. Nếu một ‘hiện lượng’ chứng ngộ tính không, có nghĩa là bạn chứng ngộ tính không như thể bạn nhìn vào chiếc xe, thì bạn đạt đến ‘giai đoạn Arya’.

3. Thưa Lama, chúng ta có thể nói rằng tâm Phật luôn hoạt động chỉ với ‘hiện lượng’ phải không?

Đúng vậy, các vị Phật không có các tâm nhận thức của thế tục, bởi vì tâm nhận thức thế tục cũng là một tư tưởng phân biệt không nhìn thấy rõ đối tượng của nó. Vì vậy, tất cả các tâm của Phật đều là những ‘hiện lượng’.

4. Nếu vạn vật là vô thường, người thấy được vô thường có được coi là thường hằng không?

Không, sự vô thường cũng là biến đổi, cho nên vô thường cũng là vô thường. Không có gì là thường hằng [vĩnh viễn]. Điều đó rất quan trọng, khi bạn thấy thời gian là vô thường, điều đó rất hữu ích. Thời gian thay đổi, bây giờ chúng ta có thời gian, chúng ta có cơ hội, thân chúng ta có thể thực hành được thì chúng ta nên làm ngay bây giờ. Nơi nào có thực hành, nơi có thiền định hoặc mọi điều tốt đẹp mà bạn có trong tâm mà bạn muốn làm, nếu bạn có thể làm ngay bây giờ, bạn nên bắt đầu.

Sẽ có lúc mà dù cho bạn muốn, nhưng thân bạn vẫn không thể giúp bạn làm những điều như vậy như thiền định. Hoặc nếu bạn muốn thực hành tình yêu thương và lòng từ bi, phải làm ngay bây giờ, sau này bạn thực sự không biết hoặc bạn cũng không biết liệu hoàn cảnh, điều kiện sẽ xuất hiện trong tương lai vì chúng ta không kiểm soát được tương lai, chúng ta. thực sự không biết điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai. Nếu bạn có bất kỳ kế hoạch tốt đẹp nào trong đầu, bạn nên thực hiện càng sớm càng tốt. Nhưng nếu bạn không thể làm được hôm nay hoặc ngày mai, bạn nên kiên nhẫn.

Ồ, nếu bạn đang hỏi tâm mà là ‘lượng’ có phải là thường hằng? À, hiểu rồi. Nhiều người nghĩ rằng Phật là thường hằng. Không, Phật cũng không là thường hằng, Phật cũng thay đổi trong từng sát na, đó là lý do tại sao Phật không ở đâu mà chúng ta có thể nhìn thấy ngày nay. Ngài đã ở Ấn Độ như 2500 năm trước, nhưng rồi Ngài thay đổi hình tướng, xuất hiện dưới dạng khác, dạng khác ở những thời điểm khác nhau tùy theo nghiệp với các đệ tử, tùy theo nghiệp của cả Phật và người. Và tâm Phật cũng không thường hằng, tâm không là bất cứ thứ gì, tâm do duyên tạo thành, nên không thể thường hằng.

Bởi vì dựa vào các duyên nó sẽ thay đổi, nhưng ngay cả tâm của Phật cũng được tạo thành do rất nhiều duyên khác nhau, nó phải thay đổi. Như tôi đã nói, tâm được tạo thành do bốn điều kiện, một trong những điều kiện của tâm là đối tượng ở ngoài kia, vì vậy đối tượng ngoài kia bạn không kiểm soát nó được. Cái tách này, Phật nhận ra cái tách này, Phật thấy cái tách này đang tồn tại, nếu tôi làm vỡ nó thì tâm đó thay đổi, cái tách không còn tồn tại nữa. Cho nên, một trong những điều kiện của tâm là đối tượng, đó là lý do tại sao đối tượng thay đổi, tâm thay đổi. Cái tách không phải là một khái niệm, cái tách là một đối tượng. Cái nhãn ‘tách’ là một cái nhãn, được đặt cho hiện tượng như vậy có chức năng đựng nước trà hay thứ gì bên trong, giữ thứ gì bên trong. Nếu bạn nói về hiện tượng đó, thì nó là sự vật có thể nhìn thấy bằng mắt.